1. Anasayfa
  2. Denemeler

Castellio Calvin’e Karşı-Stefan Zweig…

Castellio Calvin’e Karşı-Stefan Zweig…
2809

Bu esere ilişkin görüşlerimi dile getirmeden önce çevirmenin hakkını teslim etmem gerekiyor. Hakikaten tebrik ediyorum!

Zira çeviri kalitesi, eseri Almanca’dan Türkçe’ye çevirenler yani Mustafa Topal ve Kıvanç Koçak iki dile de son derece hâkim olduğunun altını çiziyor.  Çevirmenlerin esere hakimiyetleri o kadar mükemmel ki, kitabı bir çeviriden okuduğunuzu asla hissettirmiyor. Eser, sanki anadilinden okuyormuşsunuz gibi akıp gidiyor…

Özetle Mustafa Topal ve Kıvanç Koçak, bu eseri çevirmemiş adeta yaşamışlar desek yeri… Kitabı okurken, adeta hipnotize olmuşçasına sayfalara kapılıp gitmenizden, çevirmenlerin, eserin ruhuna nüfuz ettikleri anlaşılıyor.

Zira sözcükler, sizi adeta benliğinizden yakalayarak ruhunuzu ele geçiriyor… İçinde bulunduğunuz zamanın kılcallarından sökerek, orta çağın, XVI. yüzyıl Cenevresi’nin loş, hatta zifiri karanlık sosyolojisinin en mahrem alanlarına kadar sürüklüyor.

Kendinizi apansız Castellio gibi… Güç ihtirasıyla canavarlaşmış Calvin’in, vahşi hırslarının belirlediği kilise kavgalarının orta yerinde buluyorsunuz. Soluğunuz kesiliyor.

Sayfaların girdabına yakalanıyorsunuz. Bundan kurtuluşunuz yok… Zaten kurtulmak da istemiyorsunuz. Eserin akışına koyuveriyorsunuz ruhunuzu…

İşte tam da buradasınız artık… Calvin’in, kuytularından masumların çığlıkları yükselen zindanlarında, paslı parmaklıkların gerisinde… Hak ve hakikatin mücadelesini veren Serveto’nun varlığına bürünmüş, bin bir türlü işkenceye rağmen direniyorsunuz.

Hak ve hakikat, Serveto ile birlikte, kilisenin izbelerinde örümcek ağını kurmuş zehirli bir ruhun elinde haksızca suçlu bulunarak tutsak ediliyor. Prangalar vurulmuş ayaklarınızdan kan sızıyor. Birlikte kan ağlıyor, birlikte isyan ediyor, birlikte kurtulmayı ümit ediyor, birlikte can çekişiyorsunuz…

Nefessiz, susuz, ekmeksiz… Buz gibi zindanın taş duvarlarına çarpıp duran ruhunuzla ve bedeninizle işkenceye uğruyor, bazen soğuktan bazen umutsuzluktan titriyorsunuz.

Okuduğunuzda siz de göreceksiniz…

Bana göre Monografi olan bu eserde Stefan Zweig, dev kayalara oyun hamuruymuşçasına şekil veren Rodin gibidir.  Bir tarihi şahsiyet olan Castellio’yu, hatta çok da ön plana çıkarmak istemediği Serveto’yu “Çekiç darbeleriyle” sözcük, sözcük biçimlendirip üç boyutlu bir abideye dönüştürerek müşahhas bir hale getiriyor.

O an… Aç susuz…Üzerinizde partallarınızla Cenevre’nin rutubetli zindanlarında, Calvin’in karşısına inanç ve kararlılıkla dikilmiş, Serveto ile göz göze geliyorsunuz!

Öyle bir iman, öyle bir kararlılıkla zalimin karşısında hak ve hakikatin savunuculuğunu yapıyorsunuz!

Calvin’in desiselerine, sinsiliklerine karşı elinizdeki tek şeyle, iman ve inançla direniyor, savaş veriyorsunuz!

İnandığınız tüm değerler (Kitaplarınız) tutuşturuluyor. Kendi eserlerinizin ateşinde diri diri yakılarak acılar içerisinde katlediliyorsunuz.

Şimdi yapıtın akıntısından kıyıya çıkarak, Stefan Zweig’in bu muhteşem yapıtını hülasa edelim diyorum.

Bana göre monografi, kimine göre de roman, kimilerine göre ise deneme olan eserin konusu şöyle…

Dinde reform hareketleri baş göstermiştir… Katolik inancına karşı eleştiriler yükselmektedir. Farel adındaki bir vaiz, Katolikliğe karşı halk arasındaki bu isyanı körükler.

Hıristiyan otorite paniğe kapılmıştır. Çünkü tamam, Katoliklik bertaraf edilmiştir ama halk nezdinde Katolikliğin yerine bu boşluğu dolduracak bir inanç tesis edilememiştir. Dolayısıyla bu kez Hıristiyanlık top yekûn yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.

Bunu sezen Jean Calvin adlı din kurnazı, güç budalası, katı ve ruhsuz insan, tam da bu sırada ortaya çıkar! Hıristiyanlık Dininin Esasları diye bir eser yazar.

Mal bulmuş mağribi gibi Calvin’e itibar eden Farel ise Calvin’i gözü kapalı destekler.  Daha anlayıp dinlemeden, Cenevre siyasetine refere eder ve siyasette güç kazanmasına vesile olur.

Aslına bakarsanız ne Farel’in ne de Cenevre siyasetinin Calvin’in eserini okuduğu, incelediği falan yoktur. Calvin’i, Protestanlığa verdiği destekten ötürü Fransa’dan Cenevre’ye göç etmek zorunda kalan bir din adamı olarak görürler sadece. Calvin’in kabul görmesinin yegane nedeni budur.

Oysa Calvin’in kitabına göre, “her türlü günahtan kaçınmayanlar ve Calvin’in Hristiyan öğretilerine iman etmeyenler, şehri terk etmek zorunda bırakılacaklardır”. Calvin her türlü zevki, lüksü, içtimai hayatın zorunlu kıldığı dostlar arasındaki davetlere dahi kısıtlama getirmiş, sıradan dünyevilikleri dahi yasaklamıştır!

Zira Calvin, kendi sunduğu din konusunda bir taş kadar sert ve de katı tutumludur!

Derken Cenevre meclisi akıllıca bir karar alarak Calvin’i sınır dışı eder!

Bu kez Farel ve Calvin’in öğretileriyle katolik inanca yüz çeviren halk, din konusunda boşluğa düşer. Cenevre meclisine isyan ederek, Calvin’in geri getirilmesini ister.

Calvin geri dönmeye ikna edilir. Üstelik ikinci gelişinde halk tarafından bir kurtarıcı olarak, tezahürat ile karşılanır. Halkın bu teveccühü neticesinde Cenevre meclisi üzerindeki otoritesi güçlenen Calvin, öncekinden daha çok güçlendiğinden, herkes gücü ve katı disiplinine karşı itaat etmek, eğilmek zorunda kalır.

“Sansür, her diktatörlüğün doğuştan kardeşidir!”

Calvin ilk iş olarak derin bir istihbarat ağı kurar! O kadar ki, Calvin’den izinsiz olarak yaprak dahi kımıldayamaz. Toplantı yapılamaz. Kitap basılamaz.

Halk birbirini ispiyonlamaya teşvik edilir. Çocuklar bile anne babalarını Calvin’e ispiyonlayan hane içerisindeki köstebeklerdir.
Genç bir teolog olan Castellio ile Calvin’in yolu da tam burada kesişir. Castellio, Kitab-ı Mukaddes’in Fransızca tercümesini yazmıştır ve kitabın basılması için Calvin’den izin ister.

Calvin, genç Castellio’yu kibirli bir şekilde karşılar. Eserine itibar etmez, hatta aşağılar. Yani Castellio’nun eserini sudan gerekçelerle kabul etmez. Aslında bunun asıl sebebi Calvin’in eseri yetersiz bulması değil, kendi akrabalarından birinin zaten böyle bir tercümeyi yapmış olmasıdır. Dahası Calvin, akrabasının tercümesine önsöz bile yazmıştır.

Castellio eserini, Calvin’in düzeltmesi koşuluyla yeniden karşısına getirip yayımlanması için ricada bulunsa da Calvin yine kabul etmez. Bu yüzden Castellio, şehri terk etmek zorunda bırakılır. Çocuklara özel dersler vermek gibi düşük gelirli işlerde ailesi için ekmek parası kazanmaya çalışsa da geçim sıkıntısı ile boğuşmak zorunda kalır.

Bu arada tıp doktoru, aynı zamanda da koyu bir Hıristiyan olan Michael Serveto adında bir din bilimci, ortaya “teslis inancının Hıristiyanlıkta olmadığı gibi” yeni bir düşünce atar. “Teslis’in yanlışlıkları üzerine” yazdığı kitap yayınlanır yayınlanmaz, kilisenin tepkisini üzerine çeker! Sonra bu korkuyla ismini değiştirerek Fransa’ya kaçar!

Fransa Vienne’de, bir doktor olarak dikkat çeker ve vali vekilinin doktoru olarak çalışmaya başlar. Serveto hırslı bir adamdır. Dolayısıyla teolojiye dair bilgilerini toplumla aktarmak amacındadır.

İşte tam da burada hayatının hatasını yapıp düşüncelerini bir mektup yazarak Calvin’e gönderir.

Calvin mektubu alır almaz öfkeden çılgına döner tabii… Kibirle ve aşağılamalarla dolu bir mektup yazarak Serveto’nun mektubunu yanıtlar. İkili arasında gittikçe sertleşen bir mektup trafiği başlar.

İçten içe gerçek niyeti, şayet Cenevre’ye gelirse bu hadsizin işkence ederek kanını dökmektir.
Serveto ise Calvin’in öğretilerine (Institutio’suna) karşılık verircesine isim vermeden Restitutio’yu (Öze Dönüş) yayımlar.

Bunun üzerine Serveto’ya kin tutan Calvin, yakın çevresinden birini tetikçisi gibi kullanarak, Seveto hakkında “kafir” olduğuna dair suç duyurusunda bulunmasını sağlar. Yargılanmasını talep ettirir.

Buna rağmen delil yetersizliği ile salıverilen Serveto, Calvin’in davaya direk müdahil olması sonucu çeşitli entrikalarla tekrar mahkûm edilir.

Serveto’nun çevresi geniştir. Halk tarafından da çok sevilmektedir. Nihayetinde hapisten kaçırılır. Fakat şaşırtıcı şekilde yeniden Cenevre’ye gelir ve bir kilisede vaaza katılınca tanındığı an, yakayı ele verir.

Aslında mahkemeye çıkarılmadan çok önce Calvin, Serveto’nun cezasını kesmiştir. Serveto’yu kitaplarıyla birlikte ateşe verecek ve halkın gözleri önünde diri diri yakacaktır!

Bu kararına rağmen Serveto’ya, teslis inancını kabul etmesi halinde diri diri yakılmak yerine işkence edilmeden öldürülebileceği teklif edilir.Lakin Serveto, dünyası yıkılsa da inandığından vazgeçmeyecek kadar inançlı bir Hıristiyan’dır. Sonunda düşüncesinden vazgeçmektense diri diri yakılmayı göze alır. Kendi kitaplarıyla tutuşturulan ateşte, Hz. İsa’ya (a.s) yakararak, diri diri yakılır.
Serveto’nun diri diri yakılarak öldürülmesi aslında dönemin her vicdan sahibi Hristiyan’ını rahatsız etmiştir. Ancak kimse Calvin’e karşı bunu dile getirmeyi göze alacak cesarete sahip değildir.

Calvin’in işlediği bu din cinayetine ilk karşı çıkan Castellio’dur! Tabii gizli olarak…

Castellio’ya göre Serveto’nun idamı bir din cinayetidir.  “Bir insanı öldürmek asla bir öğretiyi savunmak değildir; bir insanı öldürmek demektir.”

Castellio ardından dinsel hoşgörü manifestosunu hazırlar ve yayımlar. Haliyle deşifre olur. Calvin bu kez Castellio’yu hedefe koyar! Amacı karşısına çıkma niyetinde olanlara göz dağı vermek için onu da aynen Serveto gibi diri diri yakmaktır!
Lakin Castellio, bu akıbete uğramadan 48 yaşında yoksulluk ve sefalet içerisinde ölür. Medyan Calvin’e kalmıştır.
Calvin’in bir zorba olduğu ise ölümünden 400 yıl sonra Stefan Zweig ile ortaya çıkar. Sanat, siyaset ve kültür üzerindeki derin izleri kuşaklar boyu silinememiştir.

*
Stefan Zweig’e gelince… Bana göre baş yapıtı olan bu kitabı yazarken tarafsız ve önyargısız olduğunu savunur. Ancak kesinlikle taraflı ve hissedilir derecede önyargılıdır.

Nitekim okuyucunun da göreceği üzere Castellio’yu idealize ederken, Serveto’yu aşağılar.

Oysa Serveto, işkenceler içerisinde idamını beklerken dahi inancından yüz çevirmemesi, diri diri yakılma pahasına kendisine dayatılan “teslisi” kabul etmemesi açısından takdir edilmesi gereken mücadeleci ve inançlı bir kişiliktir.

Buna rağmen Stefan Zweig, Serveto’yu Castellio kadar kahramanlaştırmaz! Bilakis çokça yerden yere geçirir…

Kitabın sonuna kadar Castellio, fotoğrafik bir şekilde görünür hale gelir.

Bana göre bu eser, Stefan Zweig’in en zirve eserlerinden biridir. Bu yüzden bu kadar az okunması hakikaten üzücü benim için!

Bu eseri çevirileriyle Türkçeye kazandıran çevirmenlere ve kitapevine sonsuz teşekkürler.

Reaksiyonlarınız
  • 0
    emoji-1
    Emoji
  • 0
    emoji-2
    Emoji
  • 0
    emoji-3
    Emoji

Gazeteci, yazar, eleştirmen...

Yazarın Profili

Bültenimize Katılın

Hemen ücretsiz üye olun ve yeni güncellemelerden haberdar olan ilk kişi olun.

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Yorumlar (2.809)

Popüler Yorumlar
  1. 17/01/2021

    Teşekkürler. Güzel bir kitap incelemesi yapmışsınız. O dönemde din adına yapılan engizisyon yargılamalarını ve kurulan tuzakları, Kalvinizmin nasıl doğduğunu ve karşısında verilen mücadeleyi anlatan Stefan Zweig’in bu eserini farklı bir bakış açısı ile değerlendirmişsiniz. Zevkle okudum.

  2. This is very interesting, You are an overly professional blogger. I have joined your feed and look ahead to in the hunt for more of your great post. Also, I have shared your web site in my social networks

Yapılan Yorumlar
  1. Hi i think that i saw you visited my web site thus i came to Return the favore Im attempting to find things to enhance my siteI suppose its ok to use a few of your ideas

  2. 13/06/2024

    Hurrah! After all I got a blog from where I know how to in fact take useful data regarding my study and knowledge. hot fiesta казино

  3. buy dimenhydrinate cheap – actonel 35 mg sale risedronate 35 mg pill

  4. buy generic vasotec – vasotec 10mg tablet purchase latanoprost eye drops

  5. pill dramamine – dimenhydrinate 50mg tablet risedronate 35mg over the counter

  6. vasotec pills – enalapril 10mg price buy latanoprost online cheap

  7. buy monograph pills for sale – monograph 600mg canada buy cilostazol 100 mg pills

  8. etodolac online – pletal canada order pletal 100 mg generic

  9. buy feldene paypal – exelon buy online buy exelon online cheap

  10. feldene price – order piroxicam 20mg without prescription buy rivastigmine online

  11. 16/06/2024

    I will right away grab your rss as I can not find your email subscription link or newsletter service. Do you have any? Please allow me recognise so that I may just subscribe. Thanks. daddy казино вход

  12. piracetam 800 mg cheap – how to get sustiva without a prescription brand sinemet 20mg

  13. cost nootropil 800mg – brand biltricide 600mg order sinemet sale

  14. 26/06/2024

    Fantastic site. A lot of useful information here. I’m sending it to a few pals ans also sharing in delicious. And of course, thank you on your effort! Гостиничные Чеки СПБ

  15. order hydrea without prescription – buy indinavir generic purchase methocarbamol

  16. buy hydroxyurea – hydroxyurea sale buy robaxin sale

  17. 28/06/2024

    Hi, all is going perfectly here and ofcourse every one is sharing information, that’s really good, keep up writing. Теннис онлайн

  18. depakote 250mg pills – acetazolamide price order topiramate 100mg pill

  19. 29/06/2024

    buying from online mexican pharmacy
    http://cmqpharma.com/# mexico pharmacies prescription drugs
    mexican rx online

  20. depakote 250mg sale – buy aggrenox pills order topiramate 100mg for sale

  21. norpace order online – thorazine without prescription buy cheap generic thorazine

  22. order disopyramide phosphate generic – lamotrigine tablet buy chlorpromazine 100mg online cheap

  23. 02/07/2024

    You really make it seem so easy with your presentation however I find this topic to be really something which I feel I would never understand. It sort of feels too complicated and very vast for me. I am looking forward on your next post, I will try to get the cling of it! Прогнозы на футбол

  24. order cyclophosphamide pills – buy atomoxetine tablets purchase vastarel sale

  25. spironolactone 100mg ca – buy aldactone for sale buy revia no prescription

  26. cytoxan oral – buy trimetazidine no prescription trimetazidine over the counter

  27. aldactone 100mg canada – dosulepin where to buy buy naltrexone 50mg generic

  28. Hi i think that i saw you visited my web site thus i came to Return the favore Im attempting to find things to enhance my siteI suppose its ok to use a few of your ideas

  29. cyclobenzaprine over the counter – primaquine online buy vasotec 5mg usa

  30. buy flexeril without prescription – order prasugrel generic vasotec 10mg generic

  31. buy ondansetron online – oxytrol generic buy ropinirole pills

  32. buy zofran paypal – zofran 4mg drug ropinirole over the counter

  33. 08/07/2024

    При строительстве автомоек под ключ особое внимание уделяется экологичности и экономии ресурсов. Все работы выполняются в соответствии с последними трендами в области моечного бизнеса. автомойка самообслуживания под ключ

  34. ascorbic acid 500mg generic – buy ciprodex ophthalmic solution for sale cheap prochlorperazine generic

  35. buy ascorbic acid 500 mg generic – buy compro medication compro oral

  36. Attractive section of content I just stumbled upon your blog and in accession capital to assert that I get actually enjoyed account your blog posts Anyway I will be subscribing to your augment and even I achievement you access consistently fast

  37. 10/07/2024

    Hi there! Do you use Twitter? I’d like to follow you if that would be ok. I’m definitely enjoying your blog and look forward to new updates. Прогнозы на футбол

  38. buy durex gel – durex condoms online buy where can i buy zovirax

  39. durex gel where to order – buy cheap durex gel buy cheap generic xalatan

  40. I have been browsing online more than three hours today yet I never found any interesting article like yours It is pretty worth enough for me In my view if all website owners and bloggers made good content as you did the internet will be a lot more useful than ever before

  41. Loved your take on this topic, very unique and thought-provoking.

  42. rogaine canada – dutas pills proscar 5mg uk

  43. minoxidil price – buy generic finasteride order finasteride 1mg generic

  44. Your expertise is highly regarded.

  45. order arava 20mg online – order calcium carbonate pill purchase cartidin without prescription

  46. buy leflunomide 20mg online cheap – alfacalcidol over the counter buy cartidin generic

  47. Your insights are always on point.

  48. buy verapamil without prescription – purchase tenoretic without prescription purchase tenoretic for sale

  49. tenormin 100mg cheap – buy coreg pills buy generic carvedilol over the counter

  50. purchase calan online cheap – buy tenoretic online tenoretic cost

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir