1. Anasayfa
  2. Denemeler

Castellio Calvin’e Karşı-Stefan Zweig…

Castellio Calvin’e Karşı-Stefan Zweig…
2808

Bu esere ilişkin görüşlerimi dile getirmeden önce çevirmenin hakkını teslim etmem gerekiyor. Hakikaten tebrik ediyorum!

Zira çeviri kalitesi, eseri Almanca’dan Türkçe’ye çevirenler yani Mustafa Topal ve Kıvanç Koçak iki dile de son derece hâkim olduğunun altını çiziyor.  Çevirmenlerin esere hakimiyetleri o kadar mükemmel ki, kitabı bir çeviriden okuduğunuzu asla hissettirmiyor. Eser, sanki anadilinden okuyormuşsunuz gibi akıp gidiyor…

Özetle Mustafa Topal ve Kıvanç Koçak, bu eseri çevirmemiş adeta yaşamışlar desek yeri… Kitabı okurken, adeta hipnotize olmuşçasına sayfalara kapılıp gitmenizden, çevirmenlerin, eserin ruhuna nüfuz ettikleri anlaşılıyor.

Zira sözcükler, sizi adeta benliğinizden yakalayarak ruhunuzu ele geçiriyor… İçinde bulunduğunuz zamanın kılcallarından sökerek, orta çağın, XVI. yüzyıl Cenevresi’nin loş, hatta zifiri karanlık sosyolojisinin en mahrem alanlarına kadar sürüklüyor.

Kendinizi apansız Castellio gibi… Güç ihtirasıyla canavarlaşmış Calvin’in, vahşi hırslarının belirlediği kilise kavgalarının orta yerinde buluyorsunuz. Soluğunuz kesiliyor.

Sayfaların girdabına yakalanıyorsunuz. Bundan kurtuluşunuz yok… Zaten kurtulmak da istemiyorsunuz. Eserin akışına koyuveriyorsunuz ruhunuzu…

İşte tam da buradasınız artık… Calvin’in, kuytularından masumların çığlıkları yükselen zindanlarında, paslı parmaklıkların gerisinde… Hak ve hakikatin mücadelesini veren Serveto’nun varlığına bürünmüş, bin bir türlü işkenceye rağmen direniyorsunuz.

Hak ve hakikat, Serveto ile birlikte, kilisenin izbelerinde örümcek ağını kurmuş zehirli bir ruhun elinde haksızca suçlu bulunarak tutsak ediliyor. Prangalar vurulmuş ayaklarınızdan kan sızıyor. Birlikte kan ağlıyor, birlikte isyan ediyor, birlikte kurtulmayı ümit ediyor, birlikte can çekişiyorsunuz…

Nefessiz, susuz, ekmeksiz… Buz gibi zindanın taş duvarlarına çarpıp duran ruhunuzla ve bedeninizle işkenceye uğruyor, bazen soğuktan bazen umutsuzluktan titriyorsunuz.

Okuduğunuzda siz de göreceksiniz…

Bana göre Monografi olan bu eserde Stefan Zweig, dev kayalara oyun hamuruymuşçasına şekil veren Rodin gibidir.  Bir tarihi şahsiyet olan Castellio’yu, hatta çok da ön plana çıkarmak istemediği Serveto’yu “Çekiç darbeleriyle” sözcük, sözcük biçimlendirip üç boyutlu bir abideye dönüştürerek müşahhas bir hale getiriyor.

O an… Aç susuz…Üzerinizde partallarınızla Cenevre’nin rutubetli zindanlarında, Calvin’in karşısına inanç ve kararlılıkla dikilmiş, Serveto ile göz göze geliyorsunuz!

Öyle bir iman, öyle bir kararlılıkla zalimin karşısında hak ve hakikatin savunuculuğunu yapıyorsunuz!

Calvin’in desiselerine, sinsiliklerine karşı elinizdeki tek şeyle, iman ve inançla direniyor, savaş veriyorsunuz!

İnandığınız tüm değerler (Kitaplarınız) tutuşturuluyor. Kendi eserlerinizin ateşinde diri diri yakılarak acılar içerisinde katlediliyorsunuz.

Şimdi yapıtın akıntısından kıyıya çıkarak, Stefan Zweig’in bu muhteşem yapıtını hülasa edelim diyorum.

Bana göre monografi, kimine göre de roman, kimilerine göre ise deneme olan eserin konusu şöyle…

Dinde reform hareketleri baş göstermiştir… Katolik inancına karşı eleştiriler yükselmektedir. Farel adındaki bir vaiz, Katolikliğe karşı halk arasındaki bu isyanı körükler.

Hıristiyan otorite paniğe kapılmıştır. Çünkü tamam, Katoliklik bertaraf edilmiştir ama halk nezdinde Katolikliğin yerine bu boşluğu dolduracak bir inanç tesis edilememiştir. Dolayısıyla bu kez Hıristiyanlık top yekûn yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.

Bunu sezen Jean Calvin adlı din kurnazı, güç budalası, katı ve ruhsuz insan, tam da bu sırada ortaya çıkar! Hıristiyanlık Dininin Esasları diye bir eser yazar.

Mal bulmuş mağribi gibi Calvin’e itibar eden Farel ise Calvin’i gözü kapalı destekler.  Daha anlayıp dinlemeden, Cenevre siyasetine refere eder ve siyasette güç kazanmasına vesile olur.

Aslına bakarsanız ne Farel’in ne de Cenevre siyasetinin Calvin’in eserini okuduğu, incelediği falan yoktur. Calvin’i, Protestanlığa verdiği destekten ötürü Fransa’dan Cenevre’ye göç etmek zorunda kalan bir din adamı olarak görürler sadece. Calvin’in kabul görmesinin yegane nedeni budur.

Oysa Calvin’in kitabına göre, “her türlü günahtan kaçınmayanlar ve Calvin’in Hristiyan öğretilerine iman etmeyenler, şehri terk etmek zorunda bırakılacaklardır”. Calvin her türlü zevki, lüksü, içtimai hayatın zorunlu kıldığı dostlar arasındaki davetlere dahi kısıtlama getirmiş, sıradan dünyevilikleri dahi yasaklamıştır!

Zira Calvin, kendi sunduğu din konusunda bir taş kadar sert ve de katı tutumludur!

Derken Cenevre meclisi akıllıca bir karar alarak Calvin’i sınır dışı eder!

Bu kez Farel ve Calvin’in öğretileriyle katolik inanca yüz çeviren halk, din konusunda boşluğa düşer. Cenevre meclisine isyan ederek, Calvin’in geri getirilmesini ister.

Calvin geri dönmeye ikna edilir. Üstelik ikinci gelişinde halk tarafından bir kurtarıcı olarak, tezahürat ile karşılanır. Halkın bu teveccühü neticesinde Cenevre meclisi üzerindeki otoritesi güçlenen Calvin, öncekinden daha çok güçlendiğinden, herkes gücü ve katı disiplinine karşı itaat etmek, eğilmek zorunda kalır.

“Sansür, her diktatörlüğün doğuştan kardeşidir!”

Calvin ilk iş olarak derin bir istihbarat ağı kurar! O kadar ki, Calvin’den izinsiz olarak yaprak dahi kımıldayamaz. Toplantı yapılamaz. Kitap basılamaz.

Halk birbirini ispiyonlamaya teşvik edilir. Çocuklar bile anne babalarını Calvin’e ispiyonlayan hane içerisindeki köstebeklerdir.
Genç bir teolog olan Castellio ile Calvin’in yolu da tam burada kesişir. Castellio, Kitab-ı Mukaddes’in Fransızca tercümesini yazmıştır ve kitabın basılması için Calvin’den izin ister.

Calvin, genç Castellio’yu kibirli bir şekilde karşılar. Eserine itibar etmez, hatta aşağılar. Yani Castellio’nun eserini sudan gerekçelerle kabul etmez. Aslında bunun asıl sebebi Calvin’in eseri yetersiz bulması değil, kendi akrabalarından birinin zaten böyle bir tercümeyi yapmış olmasıdır. Dahası Calvin, akrabasının tercümesine önsöz bile yazmıştır.

Castellio eserini, Calvin’in düzeltmesi koşuluyla yeniden karşısına getirip yayımlanması için ricada bulunsa da Calvin yine kabul etmez. Bu yüzden Castellio, şehri terk etmek zorunda bırakılır. Çocuklara özel dersler vermek gibi düşük gelirli işlerde ailesi için ekmek parası kazanmaya çalışsa da geçim sıkıntısı ile boğuşmak zorunda kalır.

Bu arada tıp doktoru, aynı zamanda da koyu bir Hıristiyan olan Michael Serveto adında bir din bilimci, ortaya “teslis inancının Hıristiyanlıkta olmadığı gibi” yeni bir düşünce atar. “Teslis’in yanlışlıkları üzerine” yazdığı kitap yayınlanır yayınlanmaz, kilisenin tepkisini üzerine çeker! Sonra bu korkuyla ismini değiştirerek Fransa’ya kaçar!

Fransa Vienne’de, bir doktor olarak dikkat çeker ve vali vekilinin doktoru olarak çalışmaya başlar. Serveto hırslı bir adamdır. Dolayısıyla teolojiye dair bilgilerini toplumla aktarmak amacındadır.

İşte tam da burada hayatının hatasını yapıp düşüncelerini bir mektup yazarak Calvin’e gönderir.

Calvin mektubu alır almaz öfkeden çılgına döner tabii… Kibirle ve aşağılamalarla dolu bir mektup yazarak Serveto’nun mektubunu yanıtlar. İkili arasında gittikçe sertleşen bir mektup trafiği başlar.

İçten içe gerçek niyeti, şayet Cenevre’ye gelirse bu hadsizin işkence ederek kanını dökmektir.
Serveto ise Calvin’in öğretilerine (Institutio’suna) karşılık verircesine isim vermeden Restitutio’yu (Öze Dönüş) yayımlar.

Bunun üzerine Serveto’ya kin tutan Calvin, yakın çevresinden birini tetikçisi gibi kullanarak, Seveto hakkında “kafir” olduğuna dair suç duyurusunda bulunmasını sağlar. Yargılanmasını talep ettirir.

Buna rağmen delil yetersizliği ile salıverilen Serveto, Calvin’in davaya direk müdahil olması sonucu çeşitli entrikalarla tekrar mahkûm edilir.

Serveto’nun çevresi geniştir. Halk tarafından da çok sevilmektedir. Nihayetinde hapisten kaçırılır. Fakat şaşırtıcı şekilde yeniden Cenevre’ye gelir ve bir kilisede vaaza katılınca tanındığı an, yakayı ele verir.

Aslında mahkemeye çıkarılmadan çok önce Calvin, Serveto’nun cezasını kesmiştir. Serveto’yu kitaplarıyla birlikte ateşe verecek ve halkın gözleri önünde diri diri yakacaktır!

Bu kararına rağmen Serveto’ya, teslis inancını kabul etmesi halinde diri diri yakılmak yerine işkence edilmeden öldürülebileceği teklif edilir.Lakin Serveto, dünyası yıkılsa da inandığından vazgeçmeyecek kadar inançlı bir Hıristiyan’dır. Sonunda düşüncesinden vazgeçmektense diri diri yakılmayı göze alır. Kendi kitaplarıyla tutuşturulan ateşte, Hz. İsa’ya (a.s) yakararak, diri diri yakılır.
Serveto’nun diri diri yakılarak öldürülmesi aslında dönemin her vicdan sahibi Hristiyan’ını rahatsız etmiştir. Ancak kimse Calvin’e karşı bunu dile getirmeyi göze alacak cesarete sahip değildir.

Calvin’in işlediği bu din cinayetine ilk karşı çıkan Castellio’dur! Tabii gizli olarak…

Castellio’ya göre Serveto’nun idamı bir din cinayetidir.  “Bir insanı öldürmek asla bir öğretiyi savunmak değildir; bir insanı öldürmek demektir.”

Castellio ardından dinsel hoşgörü manifestosunu hazırlar ve yayımlar. Haliyle deşifre olur. Calvin bu kez Castellio’yu hedefe koyar! Amacı karşısına çıkma niyetinde olanlara göz dağı vermek için onu da aynen Serveto gibi diri diri yakmaktır!
Lakin Castellio, bu akıbete uğramadan 48 yaşında yoksulluk ve sefalet içerisinde ölür. Medyan Calvin’e kalmıştır.
Calvin’in bir zorba olduğu ise ölümünden 400 yıl sonra Stefan Zweig ile ortaya çıkar. Sanat, siyaset ve kültür üzerindeki derin izleri kuşaklar boyu silinememiştir.

*
Stefan Zweig’e gelince… Bana göre baş yapıtı olan bu kitabı yazarken tarafsız ve önyargısız olduğunu savunur. Ancak kesinlikle taraflı ve hissedilir derecede önyargılıdır.

Nitekim okuyucunun da göreceği üzere Castellio’yu idealize ederken, Serveto’yu aşağılar.

Oysa Serveto, işkenceler içerisinde idamını beklerken dahi inancından yüz çevirmemesi, diri diri yakılma pahasına kendisine dayatılan “teslisi” kabul etmemesi açısından takdir edilmesi gereken mücadeleci ve inançlı bir kişiliktir.

Buna rağmen Stefan Zweig, Serveto’yu Castellio kadar kahramanlaştırmaz! Bilakis çokça yerden yere geçirir…

Kitabın sonuna kadar Castellio, fotoğrafik bir şekilde görünür hale gelir.

Bana göre bu eser, Stefan Zweig’in en zirve eserlerinden biridir. Bu yüzden bu kadar az okunması hakikaten üzücü benim için!

Bu eseri çevirileriyle Türkçeye kazandıran çevirmenlere ve kitapevine sonsuz teşekkürler.

Reaksiyonlarınız
  • 0
    emoji-1
    Emoji
  • 0
    emoji-2
    Emoji
  • 0
    emoji-3
    Emoji

Gazeteci, yazar, eleştirmen...

Yazarın Profili

Bültenimize Katılın

Hemen ücretsiz üye olun ve yeni güncellemelerden haberdar olan ilk kişi olun.

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Yorumlar (2.808)

Popüler Yorumlar
  1. 17/01/2021

    Teşekkürler. Güzel bir kitap incelemesi yapmışsınız. O dönemde din adına yapılan engizisyon yargılamalarını ve kurulan tuzakları, Kalvinizmin nasıl doğduğunu ve karşısında verilen mücadeleyi anlatan Stefan Zweig’in bu eserini farklı bir bakış açısı ile değerlendirmişsiniz. Zevkle okudum.

  2. This is very interesting, You are an overly professional blogger. I have joined your feed and look ahead to in the hunt for more of your great post. Also, I have shared your web site in my social networks

Yapılan Yorumlar
  1. 17/01/2021

    Teşekkürler. Güzel bir kitap incelemesi yapmışsınız. O dönemde din adına yapılan engizisyon yargılamalarını ve kurulan tuzakları, Kalvinizmin nasıl doğduğunu ve karşısında verilen mücadeleyi anlatan Stefan Zweig’in bu eserini farklı bir bakış açısı ile değerlendirmişsiniz. Zevkle okudum.

  2. We are a group of volunteers and starting a new scheme in our community. Your site provided us with helpful information to work on. You have performed an impressive activity and our whole community can be grateful to you.

  3. Nice respond in return of this question with real arguments and explaining everything regarding that.

  4. медицинская справка 2023

  5. This is very interesting, You are an overly professional blogger. I have joined your feed and look ahead to in the hunt for more of your great post. Also, I have shared your web site in my social networks

  6. Sweet blog! I found it while surfing around on Yahoo News. Do you have any tips on how to get listed in Yahoo News? I’ve been trying for a while but I never seem to get there! Thanks

  7. It’s enormous that you are getting ideas from this piece of writing as well as from our discussion made at this place.

  8. I got this website from my pal who informed me concerning this web site and now this time I am visiting this web site and reading very informative posts here.

  9. Hi, just wanted to mention, I liked this post. It was inspiring. Keep on posting!

  10. Hi are using Wordpress for your blog platform? I’m new to the blog world but I’m trying to get started and create my own. Do you need any coding knowledge to make your own blog? Any help would be greatly appreciated!

  11. Wow, that’s what I was looking for, what a data! present here at this webpage, thanks admin of this site.

  12. Great blog! Is your theme custom made or did you download it from somewhere? A design like yours with a few simple adjustements would really make my blog jump out. Please let me know where you got your design. Appreciate it

  13. Very quickly this web site will be famous among all blogging and site-building viewers, due to it’s good articles

  14. I am truly thankful to the owner of this website who has shared this impressive article at at this place.

  15. Hi! I could have sworn I’ve been to this blog before but after browsing through some of the posts I realized it’s new to me. Anyways, I’m definitely pleased I came across it and I’ll be bookmarking it and checking back regularly!

  16. Link exchange is nothing else but it is only placing the other person’s weblog link on your page at appropriate place and other person will also do same in favor of you.

  17. Heya i’m for the primary time here. I came across this board and I in finding It truly useful & it helped me out a lot. I am hoping to provide something back and help others like you helped me.

  18. Remarkable things here. I’m very glad to peer your article. Thank you so much and I’m taking a look forward to touch you. Will you please drop me a mail?

  19. WOW just what I was searching for. Came here by searching for %keyword%

  20. Since the admin of this web site is working, no uncertainty very quickly it will be well-known, due to its quality contents.

  21. I do believe all the concepts you have presented on your post. They are very convincing and will definitely work. Still, the posts are too brief for beginners. May just you please prolong them a bit from next time? Thank you for the post.

  22. This is a great tip especially to those new to the blogosphere. Brief but very accurate information Thanks for sharing this one. A must read article!

  23. If some one needs to be updated with most recent technologies afterward he must be pay a visit this website and be up to date daily.

  24. Hello! I just would like to give you a huge thumbs up for the great info you have here on this post. I will be coming back to your site for more soon.

  25. Excellent, what a blog it is! This webpage gives helpful information to us, keep it up.

  26. Can I simply say what a relief to find somebody who really knows what they’re talking about on the web. You certainly understand how to bring an issue to light and make it important. More and more people have to look at this and understand this side of the story. It’s surprising you aren’t more popular because you certainly have the gift.

  27. Hi, I think your website might be having browser compatibility issues. When I look at your blog site in Ie, it looks fine but when opening in Internet Explorer, it has some overlapping. I just wanted to give you a quick heads up! Other then that, awesome blog!

  28. Thank you for the auspicious writeup. It in reality was a amusement account it. Glance complicated to far brought agreeable from you! By the way, how can we keep up a correspondence?

  29. At this time I am going away to do my breakfast, after having my breakfast coming again to read additional news.

  30. What’s up to every one, since I am in fact keen of reading this weblog’s post to be updated regularly. It consists of nice data.

  31. Hello there I am so thrilled I found your web site, I really found you by mistake, while I was searching on Aol for something else, Regardless I am here now and would just like to say kudos for a incredible post and a all round enjoyable blog (I also love the theme/design), I dont have time to read through it all at the minute but I have saved it and also added in your RSS feeds, so when I have time I will be back to read a great deal more, Please do keep up the excellent jo.

  32. WOW just what I was searching for. Came here by searching for %keyword%

  33. What’s up friends, its wonderful post concerning tutoringand fully explained, keep it up all the time.

  34. tricor 160mg without prescription order tricor 200mg pills tricor generic

  35. This article is really a good one it helps new net users, who are wishing for blogging.

  36. Hi there everyone, it’s my first go to see at this site, and post is in fact fruitful in favor of me, keep up posting such posts.

  37. Исключительный частный эромассаж Москва цена

  38. order ketotifen 1 mg online cheap brand ketotifen buy generic imipramine over the counter

  39. order cialis 40mg pill buy cialis 10mg for sale sildenafil 100mg without prescription

  40. zaditor 1 mg for sale order tofranil 75mg online buy tofranil medication

  41. purchase mintop without prescription where to buy ed pills without a prescription best ed pills

  42. WOW just what I was searching for. Came here by searching for %keyword%

  43. buy generic precose online where to buy repaglinide without a prescription order generic griseofulvin 250mg

  44. It’s going to be end of mine day, except before finish I am reading this great article to increase my knowledge.

  45. cost precose 50mg acarbose drug fulvicin 250 mg cheap

  46. I read this article fully regarding the resemblance of latest and preceding technologies, it’s awesome article.

  47. I know this if off topic but I’m looking into starting my own blog and was wondering what all is required to get set up? I’m assuming having a blog like yours would cost a pretty penny? I’m not very internet savvy so I’m not 100% positive. Any recommendations or advice would be greatly appreciated. Kudos

  48. order generic aspirin order levoflox 250mg generic buy generic imiquad

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir